ÜNİTE 1-BİR KAHRAMAN DOĞUYOR KONU ANLATIMI

ÜNİTE 1-BİR KAHRAMAN DOĞUYOR

A. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN HAYATI

1.Çocukluğu, Ailesi, İçinde Yaşadığı Sosyal Ortam ve Yetişme Tarzı

Ø  Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'te doğdu.

Ø  Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır.

Ø  Ali Rıza Efendi, önceleri gümrük memurluğu yapıyordu. Daha sonra bu görevinden ayrıldı ve kereste ticaretiyle uğraşmaya başladı.                          

Ø  Zübeyde Hanım; zeki, sağduyulu, sağlam karakterli, gelenek ve göreneklerine bağlı bir hanımefendiydi.

Ø  Mustafa Kemal'in en iyi şekilde yetişmesi için anne ve babasının çok büyük katkıları olmuştur.

Ø  Mustafa Kemal'in çocukluk ve gençliği, Osmanlı Devleti’nin en  sıkıntılı yıllarına rastlar. Onun yaşadığı şehir olan Selanik, 19. yüzyılın sonlarında sık sık çatışmalara sahne olan Makedonya bölgesindedir.

Ø  Bu bölge  aynı zamanda  Avrupa’daki kültür  hareketlerinin ve siyasi gelişmelerin etkisi altındaydı.

Ø  Mustafa Kemal'in kişiliğinin oluşmasında aile­sinin, aile çevresinin, öğrenim gördüğü okulların ve yaşadığı ortamın etkili olduğu görülmektedir.

Ø  Mustafa Kemal, aile hayatına önem vermiş, ailesini yaşamı boyunca yalnız bırakmamıştır. Askerliği sırasında görevden döndüğünde sık sık annesi ve kız kardeşini Selanik'te ziyaret etmiştir.

Ø  Selanik'in Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasından sonra annesi ve kız kardeşini yanına aldırmış, kardeşi Makbule Hanım'ı, Cumhuriyetin ila­nından sonra da yanından ayırmamıştır.

                          2. Eğitim ve Öğrenim Hayatı

Ø  Mustafa, önce annesinin isteğiyle mahalle mektebine gitti. Burada modern eğitim uygulanma­dığından Şemsi Efendi İlkokuluna başladı.

Ø  Şemsi Efendi İlkokuluna devam ederken baba­sını kaybetti. Bunun üzerine kısa bir süre öğrenimine ara vermek zorunda kaldı.

Ø  Babasının ölümüyle aile zor durumda kaldı. Zübeyde Hanım, oğlu Mustafa ve kızı Makbule ile birlikte Selanik yakınlarında çiftlik işleten kardeşinin yanına gitti.

Ø  Mustafa'nın öğrenim görmemesi annesini çok üzüyordu. Bu nedenle Zübeyde Hanım oğlunu öğreni­mine devam etmesi için tekrar Selanik'e gönderdi.

Ø  Mustafa, Selanik'te Mülkiye Rüştiyesine (sivil ortaokul) yazıldı (1892).

Ø  Mustafa Kemal'in arzusu asker olmaktı. Askerî okul sınavına girdi ve başarılı oldu. Selanik Askerî Rüştiyesine (Selanik Askerî Ortaokulu) kaydoldu.

Ø  Mustafa bu okulda, zekâsı ve üstün yetenek­leriyle öğretmenlerinin sevgisini kazandı.

Ø  Doğduğunda kendisine "Mustafa" adı verilmişti. "Kemal" adını ise bu okuldaki matematik öğretmenin­den almıştır.

Ø  Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bi­tirince Manastır Askerî İdadisine yazıldı (1895).

Ø  Manastır kenti ve girdiği bu okul Mustafa Ke­mal'in ülke sorunları, vatan ve millet sevgisi, milliyetçi­lik, bağımsızlık, özgürlük gibi düşüncelerinin gelişme­sinde önemli rol oynamıştır.

Ø  Mustafa Kemal, Ma­nastır Askerî İdadisini bitirdik ten sonra İstanbul'a gelerek Harp Okulunun piyade sınıfına girdi (1899).

Ø  Bu okuldan sonra öğre­nimine İstanbul Harp Akade­misi, kurmay sınıfında devam etti. (1902). Derslerinin yanı sıra, ülkenin içinde bulunduğu siyası durum ve sorunları ile yakından ilgilendi.

Ø  Mustafa Kemal, Harp Akademisini kurmay yüzbaşı olarak bitirdi (11 Ocak 1905). Böylece orduda görev almaya hazır bir kurmay subay oldu.

                         3. Askerlik Hayatı

Ø  Mustafa Kemal'in askerlik mesleğine merakı çocukluk yıllarında başladı. Bunun sonucunda asker olmaya karar verdi.

Ø  İlk görev yeri 5. Ordu emrindeki 30. Süvari Alayı'ydı. Burada subaylara askeri bilgiler verecek ve bölgedeki asayişi sağlayacaktı.

Ø  Suriye'de bulunduğu sırada yakın arkadaş­larıyla Vatan ve Hürriyet Derneğini kurdu (Ekim 1906).

Ø  1907'de kolağası olarak Şam 5. Ordu Komu­tanlığında, oradan da aynı yıl içerisinde Manastır 3. Ordu Komutanlığında görevlendirildi.ı

Ø  İstanbul'da çıkan 31 Mart Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni sağlamak amacıyla hazırlanan Hareket Ordusu’nda kurmay yüzbaşı olarak görev yaptı.

Ø  İtalya'nın Trablusgarp'a saldırması üzerine kaçak yollarla Mısır üzerinden Trablusgarp'a gitti. Mustafa Kemal, Enver Paşa ve Fethi Bey Derne ve Tobruk'ta İtalyanlara karşı başarılı savunma savaşları yaptı. Bu başarılarından dolayı Mustafa Kemal binba­şılığa terfi ettirildi.

Ø  Balkan Savaşlarının başlamasıyla Trablusgarp'tan ayrılmak zorunda kaldı.

Ø  Mustafa Kemal Sofya Askeri Ataşeliği’ne atandı (27 Ekim 1913). Mart 1914'te yarbaylığa yükseldi.

Ø  Dünya Savaşı başladığında Mustafa Kemal Osmanlı Devleti'nin hemen savaşa girmesini doğru bulmuyordu. Ancak Osmanlı Devleti bir oldu bittiyle  savaşa katılınca savaşta rol almak için 2 Şubat 1915’te kurulmakta olan 19. Tümen Komutanlığına getirildi.

Ø  Mustafa Kemal'in askeri yönden tanınmasını sağlayan, I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesin­deki savaşlar olmuştur.

Ø  Mustafa Kemal Çanakkale Cephesi'nde üstün bir askerlik yeteneği sergileyerek önemli savunmalar yaptı ve büyük başarılar kazandı.

Ø  Mustafa Kemal ve emrindeki tümen, Anafartalar ve Arıburnu'nda düşmanı ağır bir yenilgiye uğ­rattı. İtilaf Devletlerinin Çanakkale'yi geçmelerine izin vermedi.

Ø  Mustafa Kemal, Mondros'tan sonra yurdun işgal edilmesini önlemek amacıyla Anadolu'ya geçti.

Ø  Anadolu'da askerî niteliğinin yanında siyasi dehasıyla da halkı Kurtuluş Savaşı için örgütledi.

Ø  13 Kasım 1918'de İtilaf Devletlerinin donanma­larının İstanbul'a girdiğini gören Mustafa Kemal, yanın­da bulunanlara, "Geldikleri gibi giderler." demiştir.

Ø  Erzurum Kongresi'nden bir gün önce askerlik görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.

Ø  Sakarya Meydan Savaşı'ndan önce meydana gelen gelişmeler onun tekrar askerliğe dönmesine yol açmış, geniş yetkilerle başkomutanlığa getirilmiştir (5 Ağustos 1921).

Ø  Sakarya Meydan Savaşı'nda, "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır." emrini verdi. Bu savaştan sonra kendisine gazilik ve mareşallik unvanı verildi.

Ø  26 Ağustos'ta Kocatepe'ye gelindi ve taaruza başladı.

Ø  30 Ağustos 1922'de Başkomutanlık Meydan Savaşı yapıldı. Yunan kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı.

Ø  Mustafa Kemal Paşa: "Ordular; ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!" emrini vererek düşmanın süratle takip edilmesini sağladı. 9 Eylül'de İzmir kurtarıldı.  

Ø  Sahip olduğu askerî özelliklerle Mustafa Kemal,  20.yy’ın en büyük asker ve komutanlarından biri olmuştur.

              4. Siyasi Hayatı

Ø  Mustafa Kemal, büyük bir asker olduğu kadar eşsiz bir devlet adamıdır.

Ø  O, gençlik yıllarından itibaren Osmanlı Devleti'nin geçirdiği büyük sıkıntıları görmüş ve çareler ara­maya başlamıştır. Bu sebeple Harp Okulu ve Harp Akademisindeki öğrenimi sırasında bazı siyasi faa­liyetlere de katılmıştır.

Ø  19 Mayıs 1919'da millî birlik ve beraberliği sağlamak amacıyla Samsun'a gitti. Buradan Havza'ya geçerek bildiriler yayımladı. Amasya Genelgesi'ni ya­yımladı. Doğu Anadolu'nun kurtuluşu için Erzurum Kongresi'ne başkanlık etti.

Ø  Sivas Kongresi'nde bütün cemiyetleri aynı çatı altında birleştirdi.

Ø  27 Aralık'ta Ankara'ya geldi ve çalışmaları bu­radan takip etti.

Ø  23 Nisan 1920'de TBMM'yi açtı ve Meclis'e başkan olarak seçildi.

Ø  Kurtuluş Savaşı sırasında I. İnönü Savaşı'ndan sonra Londra Konferansı; Sakarya Zaferi'nden sonra imzalanan Ankara ve Kars antlaşmaları onun siyasi başarılarıdır. Kurtuluş Savaşı sonucunda imzalanan Mudanya ve Lozan Barış Antlaşmalarıyla başarılarını devam ettirdi.

Ø  Mustafa Kemal, ülkenin çağdaş medeniyetler seviyesinde çıkması için çeşitli alanlarda inkılaplar yapmıştır. O, inkılaplarını gerçekleştirirken, ülkenin iç ve dış sorunlarını çözerken her zaman millî çıkarları göz önünde tutmuştur.

Ø  29 Ekim 1923'te Cumhuriyeti ilan etti ve Türki­ye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu. 1934'te Atatürk soyadını aldı.

              5. Medeni Hali

Ø  Mustafa Kemal, Türk toplumunda kadının layık olduğu yeri alması için çok çaba harcadı.

Ø  O, sağlıklı bir toplumun güçlü bir aile yapısıyla kurulacağına inanıyordu.

Ø  Atatürk'e göre, toplumun temeli sağlıklı bir aile yaşamı ile oluşurdu. Sağlıklı ve dengeli fertler ancak sıcak ve mutlu bir aile ortamında yetişebilirdi. Bu yüz­den aileyi toplumun temeli olarak kabul etmiştir.

Ø  29 Ocak 1923'te İzmir'de Latife Hanımla evlendi.

Ø  Mustafa Kemal, çıktığı yurt gezilerine eşini de yanında götürürdü.

Ø  Kadınla erkeğin hayatın her alanında birlikte yer almasını isterdi. Bu yüzden kendi evliliği ve aile hayatıyla Türk toplumuna örnek olmaya çalıştı.

                                  B. KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ

              Mustafa Kemal; çok yönlü, üstün yetenek, zeki ve    kuvvetli iradeye sahiptir. Bunlar Mustafa Kemal'in Türk milletinin en büyük lideri olmasında ve tüm dün­yaca kabul edilmesinde etkili olan özellikleridir.

1. Vatanseverliği

ü  Mustafa Kemal, bir asker olarak birçok cep­hede vatan savunmasının en güzel örneklerini verdi.

ü  Vatanı savunmanın yüce bir görev olduğunu belirtti. Çanakkale Cephesi'nde askerlerine: "Size ben taarruzu

ü  emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçen zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve başka komutanlar gelebilir." diyerek Türk ordusunun Çanakkale Savaşlarındaki başarısının nasıl gerçekleştiğini ortaya koymuştur.

ü  Sakarya Meydan Savaşı'nda Mustafa Kemal askerlerine şu emri verdi: "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Va­tanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslan­madıkça terk edilemez." Bu emrin harekete geçir­diği vatanseverlik duygusu Türk ordusuna büyük bir zafer daha kazandırdı.

2. İdealistliği

ü  Atatürk'ün ideali; Türk milletinin çağdaş, hayat seviyesi içinde yaşayan bir millet olarak varlığını yük­seltmektir.

ü  Onun ilkeleri bu ideali gerçekleştirmeye yöne­liktir.

ü  Mustafa Kemal, Onuncu Yıl Nutku'nda, az za­manda çok büyük işler yapıldığını belirtmiş, ancak  bunları yeterli görmemiştir.

ü  Mustafa Kemal, idealistliğinin bir gereği olarak şunları söylemiştir: "Yurdumuzu dünyanın en ma­mur ve en medeni memleketleri seviyesine çıkar­acağız. Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynak­larına sahip kılacağız. Millî kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız." Bu ideal yalnızca Atatürk'ün değil, aynı zamanda Türk milletinin de idealidir.

3.Hakikati (Gerçegi) Arama Gücü

ü  Mustafa Kemal, gerçekçi bir insandı. Gerek dış politikada gerekse iç politikada hiç hayalci olma­mış,

ü  milleti gerçekleşmesi mümkün olmayan emeller peşinde koşturmamıştır.

ü  "Bizim; akıl, mantık, zeka ile hareket etmek en büyük özelliğimizdir." sözü bu özelliğine en gü­zel örnektir.

4. Çok Cepheliliği (Yönlülüğü)

ü  Mustafa Kemal, üstün bir komutan eşsiz bir devlet adamıdır.

ü  O, pek çok alanda ortaya koyduğu görüşleriyle milletini aydınlatmış; kalkınmanın, gelişmenin ve çağ­daşlaşmanın yollarını göstermiştir.

ü  Mustafa Kemal, hem fikir hem de hareket adamıdır.                                                                          |

ü  Askerlik, tarih, eğitim, sanat ve ekonomi konularında görüşlerini açıklamakla kalmamış aynı zamanda bu görüşlerini uygulamıştır.

ü  Mustafa Kemal, bu özelliklerinin yanında kendine güveni, göreve bağlılığı, çabuk ve doğru karar verme gücü ile de çok cepheli bir önderdir.

5. Gurura ve Ümitsizliğe Yer Vermemesi

ü  Mustafa Kemal, gerçekleştirdiği büyük ve küçük bütün işlerinden sonra gurura veya büyüklenmeye kapılmamıştır. Kendisine farklı davranılmasından hoşlanmazdı.

ü  "Benim müstesna olduğuma dair bir kanun yoktur." sözü bu özelliğini vurgulamaktadır.

ü  Mustafa Kemal, hayatı boyunca yapacağı bütün işlerde şu şekilde düşünürdü: "Ben bir işte nasıl muvaffak olacağımı düşünmem. O işe neler engel diye düşünürüm. Engelleri kaldırdım mı iş kendi kendine yürür."

ü  Çanakkale Savaşları sırasında cephanesi olmayan asker karşısında süngü tak emrini vermesi onun :   zor durumlarda bile ümitsizliğe düşmediğini göstermektedir.

6. İleri Görüşlülüğü

ü  Mustafa Kemal, olayların gelişmesini sezgileriyle değerlendirerek sonucunda neler olabileceğini isabetli bir şekilde tespit ederdi. Onun ileri görüşlülüğü­nü gösteren pek çok örnek vardır.

ü  "Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku görmesi yetmez. Muhakkak ufkun ötesini de gör­mesi ve bilmesi gereklidir." sözü bu özelliğini gös­terir.

ü  Çanakkale Savaşlarında düşmanın nereden çıkarma yapacağını tahmin etmesi, II. Dünya Savaşı'nın çıkacağı 1932'de bir yurt gezisinde "Kırk asırlık Türk yurdu, düşman elinde bırakılamaz." diyerek ilerde Hatay'ın ana vatana katılacağını belirtmesi onun bu özeliğini en iyi şekilde ortaya koymaktadır.

7.  Yöneticiliği

ü  Mustafa Kemal, üstün nitelikli ve çok yönlü bir yöneticiydi.

ü  O, bu özelliğini cephede, mecliste ve cumhur­başkanlığı makamında bütün yönleriyle ortaya koy­muştur.

ü  Atatürk'ün yöneticilik özelliklerinden biri, yeri ve zamanında en doğru kararı alması ve bunu taviz

ü  vermeden uygulamasıdır. Onun başarısının sırrı bu özelliğinde yatmaktadır.

ü  Yapacağı işlerde ani kararlar vererek değil, uzun uzun iyice düşündükten sonra ve sırası geldikçe uygulama safhasına koyarak başarılı olmasını bilmiştir.

ü  "Bir işi zamansız yapmak o işi bozmak, başa­rısızlığa uğratmaktır. Her şey sırasında ve zama­nında yapılmalıdır." diyerek yöneticilikte nasıl başarılı olunacağını göstermiştir.

8. Eğitimciliği

ü  Mustafa Kemal, birçok alanda olduğu gibi eği­tim alanında da milletimizin çağ atlamasını atılım yap­masını sağlayan büyük bir önderdir.

ü  Mustafa Kemal, "Cumhurbaşkanı olmasaydınız ne olmak isterdiniz?" sorusuna "Millî Eğitim Bakanı olarak millî kültürü yükseltmeye çalışmak en bü­yük emelimdi." karşılığını vermiştir.

ü  Mustafa Kemal, büyük bir eğitimci ve ebedi "başöğretmen"dir. Yeryüzünde onun gibi yazı tahtası başında milletine ders veren başka bir devlet adamı yoktur.

9.Sanatseverliği

ü  Mustafa Kemal, Türk toplumunun yüksek bir sanat yeteneğine sahip olduğuna inanıyordu.

ü  Mustafa Kemal döneminde, sanatçı yetiştiren okullar açıldı. Avrupa'ya öğrenci gönderildi.

ü  Mustafa Kemal, her fırsatta sanatçıları ve sa­nat eserlerini takdir ederdi. Sanat ve sanatçıyla ilgili görüşlerini dile getirerek özendirici bir rol oynardı. Onun bu konulardaki sözlerinden bazıları şunlardır: "Yüksek bir insan toplumu olan Türk milletinin tarihi bu özelliği de güzel sanatları sevmek ve onda yükselmektir."

ü  Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz; hafta cumhurbaşkanı olabilirsiniz, fakat sanatkâr ola­mazsınız." sözleri sanatseverliğini vurgulamaktadır.

10. İnsan ve Millet Sevgisi

ü  Mustafa Kemal, bütün davranışlarıyla her şeyden önce, kendi milletine karşı olan sorumluluğunu ortaya koymuştur.

ü  Türk milletinin şerefi ve hakları söz konusu olduğunda, bunların korunmasını görevlerin en kutsalı saymıştır.

ü  Onun şu sözleri insan sevgisi hakkındaki dü­şüncelerini çok güzel açıklamaktadır: "En uzakta zannettiğimiz bir olayın bize bir gün etki etmeye­ceğini bilemeyiz. Bunun için insanlığın hepsini bir vücut ve bir milleti bunun bir organı saymalı gerekir. Bir vücudun parmağının ucundaki acıdan diğer bütün organlar etkilenir."

11.İyi Kalpliliği

ü  Mustafa Kemal iyi kalpli, temiz yürekli bir insandı. İnsanlığın huzur ve barış içinde yaşaması için  çaba sarf etmişti. Kalbi insan sevgisiyle doluydu.

ü  İkinci Dünya Savaşı'nın belirtilerinin ortaya çıkmaya başladığı sıralarda Mustafa Kemal, şunları söylemiştir:

ü  "İnsanları mutlu edeceğim diye onları birbirlerine boğazlatmak insani olmayan ve son derece üzücü olan bir sistemdir." "İnsanları mutlu edecek tek vasıta, onları birbirine yaklaştırarak, onları  birbirine sevdirerek karşılıklı maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan hareket enerjidir."

                                 https://lgsnotu.blogspot.com/